WzgI? dnosc podejscia do zagadnienia normy seksualnej, uwarunkowana spolecznie, wywohije zywq dyskusj? nie tylko nad ustaleniem granicy normy. lecz nawet nad sensem ustalenia takiej granicy. Istnieje bowiem grupa autorow, ktorey sqdzfb ze w zakresie zachowari seksualnych nie mozna ustalac granic normy, poniewaz w ogole nie istnieje w tym zakresie poj? cie czlowieka normalnego; jest to jedynie poj? cie abstrakcyjne, model, na ktory powoluje si? dane spofeczeristwo, ktore zresztg samo ten model skonstruowalo. Zgodnie z tym nie istnieje problem nor — malnosci lub nienormalnosci zachowan seksualnych, istnieje natomiast problem wolnosci і stopnia jej ograniczeh oraz tolerancji lub nietolerancji.
Wzory kontaktow seksualnych biologiczno-genitalnych wykazuj^. znaeznego stopnia uniformizm w roznych kulturach І epokach. Natomiast wzory tych kontaktow w plaszczyznie psychologicznej і spolecznej odznaczajq si? ogromna roznorod- noscig — і to zarowno w zakresie przezyc intrapsychicznych, jak і interpersonal- nych. Ogromna roznorodnosc wzorow emocjonalnych oraz czynnikow sytuacyj — nych jest zresztg podstaw^ rozbudowywania erotyki czlowieka. Wszystko to sprawia, ze w praktyce seksuologicznej, oprocz ludzi wykazujgcych wyraznie patologiczne zmiany w funkcjonowaniu seksualnym, spotyka si? coraz vvi? cej takich, u ktorych trudno jest о rozpoznanie patologii w wymiarze bezwzgl? dnym nawet przy odniesieniu do normy partnerskiej і indywidualnej. Tym zreszta m. in. odroznia si? seksuologia medyezna (seksiatria) od wszelkich innych dyscyplin medycznych. W rozpoznaniu w wielu przypadkach — oprocz opierania si? na wyznacznikach normy partnerskiej і indywidualnej — musi si? brae pod uwag? dynamik? procesow emocjonalno-seksualnych oraz wiele innych czynnikow, ktore w ostatecznosci decydujii о rozpoznaniu normy lub patologii seksualnej w wymiarze klinicznym. Sg to: 1) czynniki osobowosciowe, a wsrod nich stopien samoakceptacji istniejqcych prefereneji seksualnych oraz stopien zwh*zanego z tym cierpienia; 2) kontekst sytuacyjny; 3) caloksztalt czynnikow zwijizanych z ukladem partnerskim.