W dawnych wyobrazeniach mitycznych zdolnosc do wzbudzania uczuc u Iudzi (milosc) І czynienia ich sobie uleglymi (wladza nad nimi) byla tlumaczona oddzialywaniem sil nadprzyrodzonych. Cziowiek pierwotny nie potrafil zrozumiec procesow ernocjonainych majijcych zwi^zek z pi? knosci^, uwodzeniem, seksualnos- сщ і milosciq. erotycznq. Jonska opowiesc о piesniarzu Magnesie, ktory dzi? ki urokowi і zaletom osobistym oczarowywal kobiety (lecz zostal potem zabity przez ich m? zow), jest jedmj z pierwszych prob zdemaskowania wplywu sil nadprzyrodzonych majqcych tkwic u podloza tajemnicy powodzenia w milosci І skutecznego uwodzenia. Dopiero w okresie pozniejszym, gdy przestano sobie wyobrazac, ze czynami i uczuciami Iudzi kieruj^ bogowie, zacz? to si? interesowac mozliwosciami wzbudzenia milosci dzi? ki wygl^dowi cziowieka lub jego zaletom psychicznym. W zwi^zku z tym wylonilo si? takze zagadnienie znaczenia, jakie ma uwodzenie dla powstawania milosci І zwi^zkow seksualnych.
Mit о Skylli, corce Nizosa, przedstawia motyw konfliktu mi? dzy milosci^ do
|
|
— __ъ ■ ■ еі(>(І7І па czolc Ariadny lypnos, bog ^ Tczcusza, Malowidlo wwajaccj a boKU, we. V polowa V w — p. n.c.
ojca a milosciq erotyczna do m? zczyzny; milosc erotyczna okazala si? silniejsza і corka przyczynila si? do zguby ojca. Wielk^ milosc matki do dziecka obrazuje opowiesc о Demeter, corce Kronosa і Rei, siostrze Zeusa. Natomiast opowiesc
0 Niobe і Amfionie obrazuje milosc matki, pol<|czonj| z dumEjt ze swych dzieci
1 pych^ oraz ogromnym bolem po ich utracie.
Milosc erotyczna jest jednym z najcz? sciej wyst? puj^cych motywow w mitologii greckiej, obok motywu wladzy. Jest ona wyrazona przewaznie w postaci wzmozonej zmyslowosci, tj. szczegolnej preferencji doznan fizycznych, ktore bardzo fatwo przetwarzaj^ si? w doznania seksnalne. Milosc t? cechuje znaczna nami? tnosc, gwaltownosc і pozqdliwosc. Cz? sto wiqze si? ona z podst? pem, zemst^, zazdrosciq, nienawisci^, okrucienstwem і zdrad^.
Motyw milosci dlugotrwalej wyraza opowiesc о Eos і Titonosie. Wqtek milosci polqczonej z ciekawosci^ wyst? puje w micie о Psyche, Orfeuszu і in. Milosc rodzgca si? (lub uswiadamiana sobie) w momencie utraty kogos, kogo si? wczesniej „nie dostrzegalo”, jest wyrazona w micie о Achillesie і Pentesilei, krolowej Amazonek. Milosc spleciona z dum^ wynikajqcq ze znaczenia і pozycji posiadanych przez jej obiekt oraz chwalenie si? tym wyst? puj^ w micie о Afrodycie і Anchizesie. Legenda kretenska о Meleagerze і Atalancie przedstawia motyw milosci zaslepiaj^cej. Mit о Menelaosie і Helenie obrazuje milosc zwyci? zajqc^ gniew і przebaczajqc^ zdrad?. Milosc narcystycznq odzwierciedla opowiesc о Narcyzie. Milosc erotycznq skierowa — nq do rzezby przedstawiajgcej kobiet? wyraza opowiesc о Pigmalionie. Milosc, ktora powoduje uratowanie zycia innemu czlowiekowi, a potem zostaje wzgardzona jest wyrazona w opowiesci о Tezeuszu і Ariadnie. Milosc nieszcz? siiwa, nie odwzajem — niona! ub odrzucona, zajmuje dose pokazne miejsce w mitologii. Motyw zemsty zwiqzancj z milosci^ nie odwzajemnionq lub zawiedziomj wyst? puje w micie о Glau- kosie і Medei. Milosc odtrgcona Цсгу si? w wielu mitach z oszczerstwem, np. w legendzie korynckiej о Bellerofonie і zonie krola Projtosa.
Juz w najdawniejszyeh wyobrazeniach czlowieka о milosci erotyeznej nadawano jej atrybuty wiecznosci і niezniszczalnosci, W^tki te przeplataly si? z motywami surowosci, fatalizmu zwi^zanymi ze smierci^. W tych najodleglejszych etapach rozwoju swiadomosci czlowieka powstawaly wyobrazenia о ekstazie erotyeznej, w ktorej zatraca si? granice mi? dzy zyciem a smierci^. Nat? zenie uczuc, osi^gn^wszy stadium ekstazy, przekraeza wszelkie granice wiecznosci і staje si? mistyeznym przejawem wiecznosci, w ktorym milosc miesza si? ze smierci^. Obydwa te zjawiska — milosc і smierc — szczytem tajemnicy, do ktorego wznosi si? istnicnie czlowieka. Podobne podejscie do zagadnien milosci spotyka si? w czasach historyez — nych, az do wspolczesnosci wl^cznie, chociaz interpretaeje tych zagadnien bywajQ rozne.