Poli — lub monogamieznose zachowania si? m? zczyzny (oraz kobiety) zalezy od uczuc, jakimi jest on zwiJizany z partnerk^. W stanie zakochania, kiedy wszystkie mysli і uczucia skierowane na obiekt miiosci, czlowiek przejawia tendeneje monogamiezne. Gdy uczucia miiosci brak, przewazaja tendeneje poligami — czne.
W miar? narastania uczucia miiosci і zainteresowania jej obiektem tendeneje poligamiczne do zespolenia seksualnego z innym partnerem malefe. W stanie zakochania istniej^ tylko tendeneje monogamiezne. Jesli cztowiek kocha milosetq erotyeznji, to jest wierny spontanieznie. Im silniejsze jest to uczucie, tym wi? ksza jest wiernosc. Wszelkie mysli, uczucia, dqzenia, pragnienia і zainteresowania wowczas zwiqzane z obiektem miiosci. Wszelkie inne osoby jako partnerzy seksualni mog$ w ogole nie wchodzic w rachub?. W stanie zakochania nie istniejq tendeneje do zmiany partnera nie tylko pod wzgl? dem seksualnym, ale w ogole. Zawsze bowiem pragnie si? przebywac z osobg b? d^cq. obiektem miiosci і juz sam jej brak powoduje t? sknot? і poczucie osamotnienia. Oczywiscie, w odpowiednich warunkach і w razie przedluzajqcej si? nieobecnosci obiektu miiosci czlowiek jest zdolny fizjologicznie do podj? cia stosunku z innym partnerem, со jednak nie daje mu zwykle gi? bszych emocji, a tylko uczucie „fizycznego odpr? zenia”. W stanie zakochania istnieja wi? c wyl^cznie tendeneje monogamiezne (-andryezne) powstale na tie uczuc.
Gdy natezenie uczucia miiosci maleje, tendeneje poligamiczne przybieraja na sile. Pojawia si? sklonnosc do zainteresowania si? innq osoba, djjzenie do zespolenia seksualnego z пігр Tendeneje te s$ zwykle hamowane poczuciem obowiqzku, uczuciem przyjazni zywionym dla partnera, lojalnosciq, ch? cia oszcz? dzania mu zmartwien itp. Dochowanie wiernosc! w tym okresie nie jest juz spontaniezne, automatyezne, lecz mozliwe jest wskutek wysilku і opanowania swych sklonnosci poligamicznych. Dochowanie wiernosci moga ulatwiac uczucia pozytywne zywione dla stalego partnera, posiadanie wspolnych dzieci. Jesli jednak nie ma dzieci w maizenstwie, a w miar? przemijania miiosci rozwijaja si? uczucia negatywne (jako wynik konfliktow, brakow і niedoboru partnerow) — sens і mozliwosc dochowania wiernosci stawac moga pod znakiem zapytania. W miar? przemijania miiosci wzrastaja tendeneje poligamiczne, ale w wielu przypadkach rownoczesnie utrzymuja si? tendeneje monogamiezne w sensie potizeby zachowania stalego partnera tylko dla siebie. A zatem czlowiek moze bye poli-monogamista nie tylko na przemian, ale І — w pewnych sytuacjach — jednoczesnie, gdy istnieja u niego obie te sprzeczne tendeneje w tym samym czasie.
Gdy aktualnie czlowiek nie przezywa uczucia miiosci, lecz stan znudzenia partnerem seksualnym, wowczas tendeneje poligamiczne sa zwykle najsilniejsze. Moze wtedy wyst? powac nie tylko zainteresowanie skierowane na rozne osoby, ale
Ш
rowniez pragnienie przezycia miiosci na nowo. Dochowanie wiernosci poprzedniemu partnerowi jest w tym stanie najtrudniejsze і mozliwe jedynie z poczucia obowiazku iub ze wzgl? du na wymagania religijne czy zobowigzania innego rodzaju.
Tendeneje monogamiezne mogg wzrastac na sile rowniez przy istnieniu innych niz miiosc stanow uczuciowych. Так wi? c na ogol wzrastajg one wtedy, gdy w wyniku bezladnego zycia seksualnego doszlo do powstania urazow uczuciowych Iub seksualnych, Czlowiek odczuwa wtedy potrzeb? posiadania jednej osoby, ktorej moglby wierzyc і zaufac. Podobnie wzrastaj^ tendeneje monogamiezne w stanach depresyjnych, powstalych wskutek doznania zawodu milosnego Iub utraty kogos bliskiego.
Pewnj| rol? w zachowania wiernosci odgrywa stopieri integraeji uczuc z pop?- dem seksualnym. Im wi? kszy stopieri zespolenia, tym wi? kszy і bardziej trwaly wplyw wywierajg stany uczuciowe na przejawy pop? du seksualnego. Zaangazowanie uczuciowe w miiosci prowadzi wowczas do jednostronnego nastawienia si? na zycie seksualne tylko z obiektem miiosci, со automatyeznie poci^ga za sobij wiernosc seksualn^. Pewn$ rol? odgrywajq rowniez predyspozycje do rozwoju miiosci erotyeznej. U osob niezdolnych do przezycia gI? bokiej miiosci erotyeznej, nawiazu — j^cych tylko powierzchowne kontakty uczuciowe, nie ma zwykle warunkow do rozwoju tendeneji monogamicznych, wynikajqcych ze zwigzkow uczuciowych.