Z punktu widzenia koncepcji psychoanalitycznej stosunek plciowy, odbywajgcy si? zwiaszcza na podlozu wi? zi uczuciowej Iqczgcej partnerow — wedlug Szostak (1983) — zawiera w sobie wiete eiementow regresji psychicznej, wyrazonej na roznych poziomach rozwoju qsobowosci, a m. in. na roznych poziomach kontaktu emocjonalnego z obiektem uczuc.
Regresja wyst? puje np. w zakresie poczucia autonomii і tozsamosci cziowieka. W czasie stosunku piciowego poczucie autonomii, czyli poczucie wiasnego, ja” jako osoby odr? bnej od reszty swiata, oraz poczucie tozsamosci, czyli poczucie wiasnego, ja” jako osoby maj^cej zespol okreslonych cech, zostajq w jakims stopniu zatracone. Przezywane jest natomiast poczucie zl^czenia si? z partnerem, a przez niego z calym swiatem. Regresja w zakresie poczucia odr? bnosci od swiata dla jednych ludzi staje si? zrodlem satysfakcji, lecz dla, innych moze bye przykra, gdyz sygnalizuje poczucie uzaleznienia si?, w ktorego przezwyci? zeniu mieli trudnosci і przykre doswiadezenia w okresie dzieemstwa,
Ludzie, ktorzy w dzieciristwie mieli trudnosci і problemy w zakresie ksztal — towania si? poczucia autonomii, podswiadomie „powracajg” do tych problemow w czasie stosunku piciowego. Poczucie autonomii ksztaltuje si? w rozwoju cziowieka
mi? dzy 1 a 2 r. z. W tym okresie dziecko zaczyna doswiadczac poczucia odr? bnosci od matki, a rownoczesnie oczuwa l? k przed Uj. odr? bnosciq. Probuje ono kontroiowac narastaj^cy dystans mi? dzy sob$ a matk^ w ten sposob, ze zaczyna si? bawic oddzielnie, miec swoje zaj? cia і niejako izolowac si? od matki, lecz rownoczesnie przebywac w jej poblizu, aby szukac u niej opieki w czasie, gdy i? k przed odr^bnosci^ staje si? zbyt duzy.
W tej fazie rozwoju dziecka ogromne znaczenie dla ksztaltowania si? u niego poczucia autonomii ma reakcja emocjonalna matki. Wiele matek ma wlasne problemy w zakresie poczucia autonomii. Matki te nie sg w stanie akceptowac swego dziecka jako istoty odr? bnej. Na jego proby zachowan autonomicznych reagujq l? kiem і agresjq; l? k ten і agresja rzutujq negatywnie na ksztaltowanie si? poczucia autonomii u dziecka. Ujawniajg si? one takze w zyciu doroslego cziowieka w przypadkach, gdy naruszone zostaje poczucie autonomii. A to wlasnie ma miejsce w czasie stosunku piciowego.
Pozostalosciq problemow, trudnosci І traumatycznych przezyc z okresu dzieci?- cego zwiqzanych z ksztaltowaniem si? poczucia autonomii jest wyst? pujqcy w zyciu cziowieka doroslego i? k separacyjny. Jest to przejaw zaburzen nerwicowych wyraza — jgcych si? w tym, ze czlowiek nie potrafi bye sam, boi si? samodzielnych decyzji і krokow zyciowych, zle si? czuje w nowym towarzystwie itp. Trauma tyczne doswiadezenia dzieci? ce zwi^zane z ksztaitowaniem si? poczucia autonomii mog$ si? ujawniac w przezyciach seksualnych u cziowieka doroslego oraz je w znaeznym stopniu zaklocac. Blokada przezycia seksuainego w postaci l? ku lub innych objawow wynika z tego, ze czlowiek wraca niejako do konfiiktow uczuciowych, jakie przezywal w fazie ksztaltowania si? poczucia autonomii, wraz z wszelkimi objawami wtornymi, ktore wystqpily wowczas w zakresie kontaktu emoejonaInego mi? dzy dzieckiem a matk$.
Regresja pojawiajqca si? w czasie stosunku piciowego nie ogranicza si? tylko do sfery seksualnosci, lecz dotyezy takze uczuc miiosci. W zakresie seksualnosci u kazdego cziowieka wyst? pujg w formach szczqtkowych jakies pozostalosci dzieci? cych faz rozwojowych libido, np. wiele fantazji і potrzeb zwi^zanych z okolicg ust, fantazje otrzymywania pokarmu і bycia karmionym. Jest to zjawisko normalne, lecz w niektorych sytuacjach zyciowych moze to doprowadzic do regresji. Czlowiek, ktory jako dziecko miai trudnosci і konflikty w fazie oralnej, w czasie stosunlpu piciowego staje si? podatny na odnawianie si? tych konfiiktow. Wtedy la two о ujawnienie si? nie tylko infantylnych potrzeb seksualnych, lecz і infantylnych konfiiktow seksualnych. Regresja moze dotyezye nie tylko seksualnosci, lecz takze potrzeby kontaktu emocjonalnego. Moze si? ona przejawiac we wzmozonej po — trzebie zaleznosci, opieki, otrzymywania uczuc, oparcia si? na kims moenym. Wraz z tym ujawniajj| si? takze dzieci? ce konflikty emocjonalne, ktore mog$ powaznie zaklocac nie tylko przebieg stosunku piciowego і przezycia z nim zwigzane, lecz takze ksztaltowanie si? wi? zi uczuciowej mi? dzy doroslymi partnerami.
Wynika z tego, ze stosunek plciowy moze zawierac w sobie wiele eiementow prymitywnych, przy czym pojawiajgce si? w jego przebiegu regresje dla wielu ludzi mog^ bye czyms zagrazajqcym, Warto zwrocic uwag? na fakt, ze w przezyciach regresyjnych jest wiele agresji. Pojawiaj^ce si? w czasie stosunku piciowego pod — swiadome lub na pograniczu swiadomosci fantazje agresywne wobec partnera mogq bye czyms, со nie tylko blokuje przezycia seksualne, lecz zakloca przebieg stosunku plciowego w kazdej jego fazie. A wi? c w czasie stosunku plciowego uaktualniajq si? wczesnodzieci? ce konflikty wraz z towarzyszqcymi im: l? kiem і agresjq, jesli konflikty te nie zostaiy w dziecinstwie prawidlowo rozwiqzane.
Konflikty mogq wyst? powac na roznych poziomach. Moze to bye np. nie rozwiqzany konflikt emocjonalny, l? k zwiqzany z masturbaejq dzieci? cq iub z oczeki — waniem na kar? za jakies przewinienie, ktore odnawiajq si? w czasie stosunku plciowego, podswiadomie powracajq і blokuje nonnalne zycie seksualne dorosiego eziowieka. Mogq to bye trudnosci, ktore pojawily si? w czasie zabaw dzieci? cych Iub nie opanowany kompleks Edypa. To ostatnie moze sprawiac ze czlowiek podswiadomie traktuje partnera jako rodzica pici odmiennej, wobec czego przezywa l? k powstajqcy na podlozu pragnien seksualnych skierowanych do partnera, podobny do l? ku, jaki przezywa! w dziecinstwie w zwiqzku z kompleksem Edypa. W zyciu emocjonalnym dorosiego m? zczyzny moze si? pojawic zespol przezyc, ktore mozna okreslic mianem kompleksu kastraeji. Moze to bye pozostalosciq kompleksu Edypa lub pozostalosciq fazy, w ktorej dziecko dostrzeglo roznic? mi? dzy plciami. Kompleks kastraeji jest zjawiskiem naturalnym w rozwoju malej dziewezynki. Jednakze l? ki kastracyjne mogq wyst? powac w zwiqzku z kompleksem Edypa, z l? ku przed karq, w zwiqzku z wczesnodzieci? cymi karami za zabawy seksualne. L? ki te sprawiaja, ze dla niektorych doroslych ludzi przezycia seksualne w czasie stosunku plciowego mogq sygnalizowac grozb? kastraeji jako wynik przetrwania w pod — swiadomosci nie rozwiqzanych konfiiktow dzieci? cych. Przezycia seksualne w czasie stosunku plciowego u takich ludzi sq przezyciami regresyjnych potrzeb і pragnien oraz regresyjnych konfiiktow, ktore nie zostaiy prawidlowo rozwiqzane. Dlatego w czasie stosunku plciowego pojawia si? wiele l? kow і agresji. ktorych przyezyn nie mozna si? doszukac w aktualnej sytuacji і w partnerze, wobec tego tracq one uzasadnienie racjonalne.
Ogromnq rol? w przezyciach seksualnych oraz tolerancji na pojawiajqcq si? regresj? odgrywa sila ego, tj. swiadomego, Ja”. Jest to struktura osobowosci kontrolujqca prymitywne, nieswiadome tendeneje pop? dowe; ego, kierujqc si? zasadq koniecznosci dostosowania si? do rzeczywistosci, cz? sciowo powstrzymuje te tendeneje, a cz? sciowo umozliwia ich realizacj?. Sila ego przejawia si? m. in. w zdolnosci do tolerowania wysokiego stopnia pobudzenia u eziowieka. Jest to wi? c zdolnosc do odroczenia gratyflkacji oraz zdolnosc do funkejonowania w sytuacji obciqzajqcej emocjonalnie. W odniesieniu do seksualnosci sila ego oznaczalaby tolerancj? faktu, ze stosunek plciowy wymaga od eziowieka znoszenia dlugotrwalego silnego podniecenia seksualnego, oraz faktu, ze dopiero osiqgni? cie bardzo wysokiego napi? cia emocji seksualnych umozliwia rozladowanie seksualne. Ludzie od — znaczajqcy si? slabq silq ego nie sq w stanie tolerowac dlugotrwalego podniecenia seksualnego, wobec czego albo dochodzi do blokady przezyc seksualnych (brak orgazmu), albo do szybkiej redukcji napi? c seksualnych (wytrysk przedwczesny lub zbyt wczesny).
Napi? cia seksualne w czasie stosunku plciowego u ludzi ze slabym ego sq powiqzane z napi? ciami emocjonalnymi towarzyszqcymi regresji, Wtedy dzieci? ce przezycia regresyjne stajq si? dla eziowieka przezyciami zagrazajqcymi. Czlowiek ten obawia si? dzieci? cego poczucia uzaleznienia od obiektu uczuc. Obawy te mogq bye tak silne, ze nie dopuszcza on do pewnych przezyc, a zwlaszcza do gl? bokich przezyc seksualnych, oraz broni si? przed піші w rozny sposob, m. in. poprzez zaburzenia w zakresie sprawnosci seksualnej, ktore utrudniajq lub uniemozliwiajq prawidlowy przebieg stosunku plciowego,
Sila ego (ja) decyduje wi? c о tym, ze czlowiek wykazuje toierancj? na dlugotrwale silne pobudzenia seksualne (ktore umozliwiajq rozladowanie seksualne, tj, zaspokojenie potrzeby seksualnej), a rownoczesnie umozliwia ona pelnq regresj? oraz zwiqzane z niq takze peine zaspokojenie seksualne. Jezeli sila ego jest uszkodzona, to przezycia seksualne mogq ulegac zablokowaniu. Туш, со blokujc przezycia seksualne, sq przede wszystkim trzy emocje: I? k, poczucie winy і wrogosc. Zablokowanie przezyc seksualnych przez!?k, poczucie winy lub wrogosc wiqze si? nie tylko ze slabosciq ego, lecz takze z wieioma innymi przyezynami, np, silq. wczesnodzieci? cych konfiiktow. Czlowiek, u ktorego dochodzi do zabiokowania przezyc, to nie tylko ten, u ktorego sila ego jest slaba, lecz і ten, u ktorego wczesnodzieci? ce przezycia seksualne zwiqzane z masturbaejq byly wyjqtkowo ostro karane, wobec czego obawia si? on powrotu tych przezyc.
Niektorzy ludzie wykazujq szczegolne obawy przed funkejonowaniem regresyj — nym. Obaw? t? wykazujq nie tylko w zyciu seksualnym, lecz takze w spolecznym we wszystkich jego dziedzinach. Sq to np. ludzie, ktorzy dobrze funkcjonujq w pracy, podejmujq si? wielu obowiqzkow і dobrze je spelniajq, lecz gdy w gr? wchodzi dzialanie w warunkach swobody І rozrywki, odczuwajq zagrozenie. Jest to jak gdyby odmiana nerwic „niedzielnych”, przejawiajqca si? w poczuciu pustki і 3?ku, gdy si? ma czas wolny і nie jest si? obdqzonym obowiqzkami. Sq to ludzie, ktorzy z wielkim trudem osiqgn? li poczucie doroslosci і dojrzalosci; trud ten byl tak duzy, ze „bycie dzieckiem” w jakiejkolwiek formie oznaeza dla nich katastrof?. Obawiajq si? oni, ze zachowajq si? w sposob dziecinny, ze stracq kontrol? nad sobq, ktorej juz nie odzyskajq, wobec czego nie zdolajq stac si? ponownie ludzmi doroslymi.
Szczegolnym probleraem zwiqzanym z regresjq і utratq czegos (poczucia kontroli) jest problem l? ku przed utratq samokontroli. Dla wielu ludzi przezycie seksualne jest przezyciem zagrazajqcym, gdyz oznaeza utrat? kontroli nad sobq; to poczucie utraty staje si? dla nich nie tyle przyjemne, ile klopotliwe, mepokojqce і bolesne. Przyczynq obaw przed utratq czegos mogq bye pozostalosci konfiiktow dzieci? cych zwiqzanych z wydalaniem w fazie analnej, wynikajqcych z utraty kontroli nad sobq. U malego dziecka przejawia si? to w fazie analnej utratq kontroli nad wydalaniem. Czlowiek dorosly moze podswiadomie identyfikowac utrat? kontroli nad sobq w zakresie przezyc seksualnych z utratq kontroli І l? kiem, ktore mialy miejsce w dziecinstwie. Ponadto utrata kontroli nad sobq і zwiqzane z tym l? ki sq cz? sto l? kami przed wlasnq agresjq і fantazjami agresywnymi, w ktorych wyobraza on sobie, ze straci kontrol? nad sobq і zrobi krzywd? partnerowi lub sobie.
Powazne problemy seksualne mogq wystqpic na tie zaburzenia tozsamosci seksualnej, czyli psychicznego poczucia przynaleznosci do plci m? skiej lub zenskiej, oraz akceptacji tej tozsamosci z rolq seksualnq m? skq lub zeriskq lub w ogole z caloksztaltem zachowania typowym dla m? zczyzny lub kobiety. Poczucie tozsamo — sci seksualnej, czyli identyfikacja seksualna, ksztaltuje si? powoli u dziecka і w duzej mierze jest oparte na kontaktach emocjonainych z rodzicami, a przede wszystkim z rodzicem tej same] plci, chociaz nie wyfcjcznie z nim. Poczucie tozsamosci seksualnej nie zawsze rozwija si? w sposob harmonijny і peiny. U m? zczyzn np. cz? sto spotyka si? zaburzenia toisamosci seksualnej uzewn? trzniajqce si? w prag — nieniach przej? cia roll zenskiej zarowno w seksualnosci, jak і w ogole w zyciu, bycia obiektem opieki і zainteresowania, biernosci і uleglosci w sferze seksualnej, zamiast aktywnosci.
Zaburzenia identyfikacji plciowej u m? zczyzn і pragnienie bycia коЫеЦ cz? sto wiqz^ si? z niepelnym rozwojem ogoinym, potrzeby milosci, z pragnieniem bycia karmionym І uzyskiwania na tej podstawie opieki. Jesli dorastaj^cy chlopiec nie wyrasta z tego typu pragnien, lecz pragnienia te ulegajq. stlumieniu, pojawia si? u niego zazdrosc о rol? zensk^ jako rol?, ktora wydaje mu si? uprzywilejowana. U kobiet zaburzenia identyfikacji seksualnej oraz identyfikacja cz? sciowa z plci$ odmienn^ wiqz^i si? ze spostrzeganiem roznicy mi? dzy plciami, z zazdroscij*
0 czlonek oraz z faktem traktowania kobiety jako osoby spoiecznie uposledzonej
1 uciemi? zonej.
Warto zwrocic uwag? na fakt, ze — zgodnie z koncepcjq psychoanalityczn^ ~ istotn^ rol? w ksztaltowaniu si? tozsamosci seksualnej odgrywaj^ wi? zi emo — cjonalne z rodzicami. Aby mogla si? uksztaltowac prawidlowa tozsamosc seksualna, dziecko musi miec dobry kontakt emocjonalny z rodzicem wlasnej plci, ktory stanowi wzor dla jego identyfikacji. Musi to bye silny zwiqzek uczuciowy, aby dziecko mialo niejako okazj? pragnienia bycia takim jak ten rodzic. Poza tym nie moze bye mi? dzy nimi duzo agresji, ktora moglaby zagrazac identyfikacji z rodzicem; mogloby to doprowadzic do obawy przed identyfikacja z nim. Dziecko b? dzie wtedy uciekaio si? do identyfikacji z rodzicem pci odmiennej lub w ogole b? dzie mialo klopoty z okresleniem wlasnej tozsamosci seksualnej.
Pozycja, jakq ma dziecko w rodzinie, oraz postawy rodzicow wobec plci dziecka maj^ pewne znaezenie w ksztaltowaniu si? jego identyfikacji plciowej. Jesli rodzice pragnq miec dziecko plci odmiennej niz rzeczywista ptec dziecka oraz jezeli z tego powodu pragnq. np. z dziewezynki „uczynic” chlopca (bo obawiaj^ si? zachowan zwi^zanych z plci$ zensk% u potomstwa), gdyz nie akceptuj^ plci dziecka, to dziecko ma powody, aby nie akceptowac wlasnej plci і zacz^c si? identyfikowac z plci$ odmienn^. U wielu ludzi z nerwicami spotyka si? tah| wielostronn^, a wi? c niewyraznie skrystalizowami tozsamosc. Oprocz wewn? trznej tozsamosci typowej dla wlasnej plci cieiesnej (przejawiaj^cej si? w tym, ze kobieta zachowuje si? w sposob idealnie kobiecy, a m? zczyzna w sposob idealnie m? ski) і zwi^zanej z niq akceptacji wlasnej tozsamosci seksualnej podswiadomie wyst? pujq zupelnie inne poczucie tozsamosci oraz inne pragnienia і t? sknoty, wyrazone czasem w sposob przesadny. M? zczyzna,,m? ski”, uwazajqcy, ze bye m? skim, to znaezy bye agresyw — nym і dominuj^cym, moze podswiadomie miec pragnienie bycia zenskim, a wi? c biernym і uleglym. Poniewaz pragnienia te w procesie ksztaltowania si? tozsamosci seksualnej nie zostaly usuni? te, ich zaleganie przeszkadza mu w normalnym funkejonowaniu.
Bywajq. tez ludzie, u ktorych poczucie tozsamosci nie zostalo w pelni uksztal —
towane, gdyz nie mieli oni okazji bliskiego obcowania z rodzicami! ub kontakt z rodzicem Ьуї zaburzony. Ludzie ci cz? sto wyrazajq obawy, ze nie bardzo wiedzq, jakq plec chcieliby miec, ze czujq si? bezwartosciowi seksualnie w ogole lub bezwartosciowi jako przedstawiciele plci cielesnej, jakq majq, gdyz tak naprawd?, to nie czujq si? ani m? zczyznq, ani kobietq.
Konfiikty wczesnodzieci? ce, I? ki і przezycia regresyjne sq w duzym stopniu nieswiadome lub nie w pelni swiadome. Obawy ludzi z tymi zaburzeniami oraz ich odczucia, ktore wydajq Іш si? nierealistyczne, gdyz nie obserwujq ich w zyciu emocjonalnym innych ludzi, w uj? ciu koncepcji psychoanalitycznej, na poziomie nie w pelni swiadomym pojawiajq si? dopiero w czasie terapii.
Na marginesie rozwazan na temat regresji і konfliktow wczesnodzieci? cych zwiqzanych z seksem І milosdq warto wspomniec, ze seks і milosc mogq powodowac konfiikt psychiczny, l? k, poczucie winy І agresj?. Dlatego podswiadomy konflikt zawsze staje si? przyczynq tlumienia pop? du seksualnego І przezyc emocjonalnych. W czym to podswiadome tlumienie moze si? wyrazac w odniesieniu do przezyc seksualnych czy plci odmiennej, gdyz sq to rzeczy niejako powiqzane z sobq? Moze si? przejawiac w antypatii do seksu lub w ogole do plci odmiennej. Najcz? sciej wyraza si? w braku zainteresowan kontaktem z ludzmi w ogole, a w szczegolnosci z ludzmi plci odmiennej, brakiem zainteresowan seksem, a wreszcie w impotencji lub ozi? blosci seksualnej.
Tlumienie wynikajqce z jakiegos ukrytego konfliktu emocjonalnego zwiqzanego z seksem і agresjq moze obejmowac w wi? kszym stopniu sfer? fizycznq seksu lub w wi? kszym stopniu jego sfer? psychicznq albo tez przezycia emocjonalne. W zwiqz — ku z tym czlowiek moze zle funkcjonowac w zakresie cielesnych kontaktow seksualnych lub w sferze emocji, czyli moze miec poczucie, ze kontakt z partnerem, aczkolwiek jest z punktu widzenia cielesno-sprawnosciowego poprawny, nie znaj — duje nalezytego oddzwi? ku emocjonalnego, nie cieszy, nie jest czyms waznym, a partner nie staje si? czlowiekiem bliskim, lecz pozostaje obcym. Moze bye tez odwrotnie, ze powstajq duze przezycia emocjonalne, ktorym nie towarzyszq adek — watne reakcje cielesne, a wi? c reakcje seksualne „uzdatniajqce” do zaspokojenia tych napi? c emocjonalnych.
W niektorych przypadkach obserwuje si? rozdzielenie seksu і sfery emocji. Ludzie mogq miec udane pozyeie seksualne tylko wtedy, gdy partner jest osobq obeq, gdy nie ma wi? zi emocjonalnej, gdy np. kontakt seksualny jest odbywany nie z ukochanym, lecz z obcym czlowiekiem І oparty jest na podlozu finansowym. Tylko w takich warunkach ludzie ci sq w stanie miewac udane kontakty seksualne. Inni mogq kochac milosci q wyidealizowanq osob? niedost? pnq, lecz kiedy probujq polqczyc aspekt psychiczno-emocjonalny z aspektem cielesnym seksu, ■ proba ta zawodzi. Przyczynq tego jest zwykle ukryty konfiikt emocjonalny. Sq tez ludzie, ktorzy mogq miec udane kontakty seksualne tylko w poszczegdlnych sytuacjach, np. za granicq lub poza wlasnym domem, albo tez wtedy, gdy kontakt seksualny jest poprzedzony wybuchem okreslonych emocji (pozytywnych lub negatywnych).
Spotyka si? ludzi, ktorzy majq zdolnosc do przezycia udanego kontaktu seksualnego tylko z pewnym okreslonym — typem partnera. Oczywiscie, u kazdego czlowieka wybor partnera jest w jakims stopniu ograniezony. U niektorych ludzi jest
on ograniczony w stopniu szczegolnym, np. pociggajgcy moze bye tylko partner odznaczajqcy si? okreslonymi cechami fizyeznymi, со znowu jest uwarunkowane ukrytymi konfiiktami emocjonalnymi. Na przyklad poci^g niektorych m? zczyzn do kobiet wyl^cznie bardzo t? gich moze bye traktowany jako wyraz pozostalosci konfliktow emocjonalnych, niepelnego rozwoju pop? du seksualnego, silnej fiksacji w fazie oralnej, ktora sprawia, ze partnera bardziej rozpatruje si? jako osob? cielesng і pokarmow£| niz jako osob? maj^cq. psychik?.
W niektorych przejawach tiumienia pop? du seksualnego Ї milosci, ktore manifestuje si? poprzez zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym і seksualnym, mozna si? czasem dopatrywac pewnej intencjonalnosci. Niektorzy ludzie skarzq si? na klopoty seksualne wyst? pujj|ce w zwi^zku z partnerem oraz na to, ze nie jest on pociqgajqcy seksualnie. W skargach tych wyraza si? w sposob posredni agresja wobec partnera, ktorej nie mog$ oni wyrazic w sposob bezposredni. Na przyklad kobieta, ktora nie jest w stanie wyrazic wrogosci do m? za — w domu jest „kochajjic^”, poswi? cajj|cq si? oraz nadmiernie opiekunezq — swojq niech? c lub agresj? do partnera wyraza w formie blokady przezycia seksualnego z nim zwiqzanego.
Wyrazem konfliktu w dziedzinie seksu lub milosci moze tez bye ucieczka przed Щ. sfenj zycia lub przesadna w niej aktywnosc. Na przyklad u osob, ktore prowadz^ bujne zycie seksualne, mozna stwierdzic nie uswiadomiony l? k zwi^zany ze sferq seksu. To bujne zycie seksualne moze bye proba zaprzeczenia mu, prob$ udowad — niania sobie і innym, ze ta sfera nie jest zagrazaj^ca. Typowym przykladem tiumienia zwiEjzanego z seksem і milosci^ zaburzenia wi? zi wyst? puj$ce w miar? przedluzania si? znajomosci. Tlumienie to tym silniej si? wyraza, im dluzej trwa kontakt z partnerem; tym silniej ujawniajq si? rozne wczesnodzieci? ce potrzeby oraz konflikty z nimi zwi^zane w postaci l? ku і wrogosci.
Wiele uj? c koncepcji psychoanalitycznej moze budzic zastrzezenia, zwlaszcza np. uj? cia odnoszqce si? do kompleksu Edypa, powstawania zaburzen tozsamosci seksualne] і Іппе. Jednakze zapoznanie si? z koncepcji psychoanaHtycznq pozwala na zasadniezy lepszy wglqd w gl? bsze mechanizmy osobowosci, decydujj|co wplywa — j£|ce na wyrazanie si? seksu і jego zaburzen. Stgd tez celowe jest zapoznanie si? z Щ koncepcji, со nie oznaeza, ze wszelkie jej uj? cia majq bye bezkrytyeznie przyj — mowane.