Jesii sfera emocjonalna rozwija si? prawidlowo, to czlowiek osigga dojrzalosc emocjonalna (uczuciowe)- Trudno jest okreslic wiek, w jakim to nast? pu — je, gdyz istniejjj. w tym zakresie ogromne wahania indywidualne. Bywa, ze cechy dojrzalosci emocjonalnej spotyka si? u Iudzi 18-20-letnich, czasem zas trudno je znalezc u osob 30-40-letnich lub starszych. Osi^gni? cie lub brak dojrzalosci emocjonalnej w zasadniczy sposob rzutujq na nawl^zywanie і utrzymywanie gl? bokiej wi? zi z innymi ludzmi. Do dzisiejszego dnia zresztfj nie sprecyzowano jeszcze jednolitego pogl^du na temat cech, jakimi powinien charakteryzowac si? stan dojrzalosci emocjonalnej. Najwazniejsze — jak si? wydaje — s$:
— przewaga uczuc wyzszych, spolecznych, nad nizszymi, egoistycznymi; uczu — cia wyzsze, takie jak przyjazn, milosc, wstydliwosc, obowi^zkowosc, sprawiedliwosc, odpowiedzialnosc, uczucia rodzinne, humanitarne, estetyczne, wspolczucie, poczucie humoru, czystosci і ladu, zadowolenie z prawdy lub cierpienie z powodu klamstwa і wyrz^dzonej krzywdy innemu czlowiekowi, wyraznie sprzyjaj^ nawigzywaniu gl? bokiej wi? zi z innymi ludzmi; st| one sprz? zone z intelektem czlowieka, ktorego wplyw powoduje docenianie interesu innych iudzi і ich dobra; uczucia spoleczne, gdy istniejq u dwojga Iudzi, wydatnie sprzyjaj^ nawi^zywaniu wi? zi emocjonalnej oraz utrzymywaniu jej przez dluzszy okres; uczucia nizsze, takie jak nienawisc, gniew, zazdrosc, zawisc і inne, utrudniajq nawi^zywanie wi? zi w ogole oraz jej kultywacj? przez dlugi czas;
—zrownowazenie uczuciowe, tj. umiej? tnosc opanowywania silnych emocji negatywnych, przy ktorych czlowiek moze tracic panowanie nad sobq; duza impulsywnosc, gwaltownosc І wybuchowosc nie sprzyjajt* pogl? bianiu wi? zi uczucio — wej mi? dzy ludzmi;
— emocjonalna niezaleznosc od srodowiska; czlowiek dojrzaly, aby mogl nalezycie realizowac swoje cele oraz utrzymywac gl? bokie wi? zi uczuciowe, powinien bye niezalezny od pelnej aprobaty lub dezaprobaty srodowiska, zwlaszcza ze rozne srodowiska mogg mu stawiac rozne wymagania; jesii realizacja celow stawianych sobie przez czlowieka jest zgodna z interesami spolecznymi, zapewnia mu to poczucie wi? zi z innymi ludzmi; uniezaleznienie si? od dominaeji wplywow rodziny pozwala mu na samodzielne nawigzywanie wi? zi uczuciowych oraz pogodzenie w»?zi z innymi ludzmi z wi? ziq uczuciowe rodzinn^;
—dobrze wyksztalcone poczucie rzeczywistosci oraz brak agresywnosci і po — czucia malej wartoset wlasnej;
—umiej? tnosc przystosowania si? do zycia w spoleczenstwie; na przystosowa — nie to w duzym stopniu wplywa wysoki poziom tolerancji, umiej? tnosc zrozumienia zachowan innych Iudzi, ktore wynikaj^ z ich indywidualnych cech osobowosei;
— ditzenie do aktywnego dalszego ksztaltowania uczuc altruistycznych.
Dojrzalosc emocjonalna sprzyja rozwojowi najwyzszej formy zaspokajania
І7Й
potrzeby kontaktu emocjonalnego, a mianowicie milosci. Jest to proces uczuciowy charakteryzujqcy si? pragnieniem tworzenia wspolnoty z konkretnym cziowiekiem plci odmiennej, poczuciem odpowiedzialnosci za niego, реіпд akceptacja partnera wrazzjego zaietami І wadami, zrozumieniem і tolerancjj|, ch? ciq zaspokajania jego wszeikich potrzeb oraz przede wszystkim nastawieniem na utrzymanie z nim tnvaiego, dozgonnego zwigzku. Те cechy ma milosc dojrzala. Im wi? ksza jest dojrzalosc emocjonalna, tym gl? bsze і dojrzalsze jest uczucie milosci, W wyniku interakcji z odpowiednio dobranym partnerem uczucia tego rodzaju mog$ si? rozwijac і pogl? biac oraz utrzymywac si? przez dlugie lata, сгупцс wspolnot? partnersk^ zwi^zkiem trwalym. Milosc ta, wywodzqca si? m. in. z potrzeby kontaktu emocjonalnego, przez wielu autorow mylnie jest utozsamiana z milosci^ erotyczna, powstaj^c^ na podlozu potrzeby seksualnej. Stwarza to pewien chaos І pomieszanie poj? c. Cechy trwalosci tego rodzaju milosci przenoszone s^. rowniez і na milosc erotyczna, ktora jednak nie wykazuje takiej stalosci. Powoduje to wieie zawodow, rozczarowan І nieporozumien. Milosc pozbawionq elementow seksualnych spotyka si? np. u ozi? blych seksualnie kobiet, u Iudzi wykastrowanych przed okresem dojrzewania itp. Wyst? puje ona rowniez wtedy, gdy przeminie milosc erotyczna (ktora w pierwszej fazie ukladu partnerskiego mogla bye dominujqca) oraz wzajem — na atrakcyjnosc seksualna.