Czlowiek ma tendeneje poli — і monogamiezne (poli — і monoandryezne) gorujgce na przemian nad sobg. Ostateczny wynik zachowania si? czlowieka w dgzcniu do dotrzymania wiernosci seksualnej lub jej zlamania jest wypadkowg dzialania wszystkich opisanych czynnikow, tj. tendeneji pozaseksualnych do zmian, stanu uczuc і ich integraeji z pop? dem seksualnym, aktualnej sytuacji zyciowej, sily pop? du seksualnego, sily hamulcow psychicznych і mozliwosci ureguiowanego zaspokajania pop? du seksualnego. Nie istniejg jakies jednolite, samoistne, stworzone przez natur? czynniki, ktore moglyby warunkowac poli — lub monogamieznose pop? du seksualnego.
W przypadkach tendeneji pozaseksualnych і aktualnej sytuacji zyciowej sprzyja — jgcej monogamii, istnienia uczucia milosci, slabego pop? du seksualnego, siinych hamulcow psychicznych і mozliwosci ureguiowanego zaspokojenia pop? du seksual — nego z obiektem milosci — ewentualnosc nawigzania kontaktu seksualnego z innym partnerem jest znikoma, a zatem czlowiek zachowywac si? b? dzie tak, jak gdyby jego pop? d byl monogamiezny. Natomiast w przypadkach tendeneji pozaseksualnych і aktualnej sytuacji zyciowej sprzyjajgcych poligamii, braku uczucia milosci, silnego pop? du seksualnego і braku mozliwosci jego regularnego zaspokajania orhz slabych hamulcow psychicznych — dotrzymywanie wiernosci jednemu partnerowi napotyka trudnosci. Mi? dzy tymi skrajnymi ukladami znajduje si? niezliezona liczba form
і ukladow przejsciowych, w ktorych jedne czynniki sprzyjaj^ dochowani, u wiernosci, a inne oddzialywajjj w kierunka jej zlamania. Takie lub inne zachowanie si? cziowieka jest wypadkowu dziaiania wszelkich wymienionych czynnikow. Jesli przy tym wezmiemy pod uwag? fakt, ze siia poszczegolnych czynnikow ustawicznie zmienia si? w rozwoju osobniczym cziowieka, wskutek czego zmienia si? tez wektor b? d$cy wypadkowq ich dziaiania, to otrzymamy dynamiczny і rzeczywisty obraz zachowania si? cziowieka w zyciu seksualnym odnosnie do dochowania lub niedochowania wiernosci jednemu partnerowi.
Oprocz tych zasadniczych czynnikow pewn$ rol? odgrywaj;* jeszcze inne, mniej doniosle, ktore jednak mog$ wyraznie oddzialywac w kierunku wzmozenia lub oslabienia pozamalzenskiej aktywnosci seksualnej. Czynniki te mog^ wikiac dziala — nie wypadkowej zasadniczych momentow w sposob tak skomplikowany і roznorod — ny, jak tylko potrafi dokonac tego samo zycie. Так wi? c wplywa na to atmosfera uczuciowa istniejjjca mi? dzy partnerami (poza uczuciem miiosci), warunki pracy і mozliwosci nawiqzania kontaktu seksualnego, cechy osobowosci umozliwiaj^ce lub utrudntaj{|ce nawiqzywanie stosunkow z ludzmi itp.
Zwiqzanie si? uczuciem miiosci z partnerem pozamalzenskim moze prowadzic do paradoksalnej „wiernosci w niewiernosci”. Uczucie miiosci sklania cziowieka do dochowania wiernosci seksualnej obiektowi miiosci, nawet jesli pojawia si? on w ukladzie pozamalzenskim. Wtedy odbywanie stosunkow plciowych w ukiadzie malzenskim jest swoistym aktem niewiernosci wobec obiektu miiosci. Sytuacje tego typu zdarzaj^ si? dosyc cz? sto. W przypadkach takich cziowiek zwi^zany uczuciem miiosci z partnerem pozamalzenskim nierzadko — w sytuacjach zmuszajQcych go do malzenskiej aktywnosci seksualnej — szuka „ucieczki w chorob?’*, nie chcqc sprawiac przykrosci wspoimaizonkowi.