I. Mitologia
II. Historia
III. Rozwdj seksuologii і seksiatrii w Polsce
IV. Pionierzy wspolczesnej seksuologii і seksiatrii
I. Mitologia
Mity istnialy juz w zamierzchiych czasach obejmujacych prehistoric. rozwoju czlowieka. Z niektorych odkrye archeologicznych wynika, ze pewne wyobrazenia mityczne pojawiiy sic juz u cziowieka neandertalskiego, tworcy kultury mustierskiej, zyj^cego w Europief і Azji. w еросе gomego plejstocenu (250-35 tys. lat temu). W mitach odzwierciedlone zostaiy ponadczasowe problemy cziowieka oraz sposoby ich rozwi^zania. Mity powstawaiy w roznych okresach rozwoju cziowieka. Na mitologie skiadaja si? wi$c zarowno mity oparte na wierzeniach cziowieka z zamierzchiych epok prehistorycznych, jak і mity powstaie w pozniejszych okresach, w tym takze juz w okresach historycznych.
Poczqtki historii rozwoju cziowieka (antropogenezy, filogenezy, historii rodo — wej cziowieka і cziowiekowatych) nie sq znane. Nie wiadomo wi? c, w jakim czasie і w jakich warunkach rozpoczal sic proces uczlowieczenia, ktory ok. 35 tysi^cy lat temu doprowad2ii do pojawienia si? cziowieka rozumnego {Homo sapiens). Czlowiek rozumny rozwija si? od ok. 35 tysi^cy lat. Przez prawie 25 tysi? cy lat doskonalil narz^dzia kamienne і kosciane (oszczepy, igiy, groty), uprawial wysoko rozwini? te lowiectwo, pozostawil po sobie m. in. malowidia naskalne, ktore mozna trakto — wac jako wyrazenie mitow w sztuce. Punktem zwrotnym w rozwoju cziowieka (ok.6-10 tys. lat temu) bylo wynalezienie rolnictwa і hodowii zwierzat. Spowodo — waio to osiadiy tryb zycia, powstanie spolecznego podziaiu pracy oraz rozwoj kuitury.
Istnieja trzy dominujace koncepcje w filozofii, socjologii і religioznawstwie, ktore okreslaja wspoiczesne poglady na istotc і funkcje mitow (Potkowski, 1965). Sa to: koncepcje etnologiczno-socjologiczne wyrazone glownie przez funkcjonalizm і szkoie mitologiczno-rytualistyczna, zgodnie z ktorymi mit jest przezywana rzeczy — wistoscia; koncepcje fenomenologiczno-egzystencjalistyczne, traktujace mit jako fakt historyczny, oraz koncepcje psychologiczno-biologiczne, wedtug ktorych mit jest wyrazem zycia psychicznego. Zgodnie z psychoanaiityczna і psychoanalityczno — — symboliczna teoria mit jest przejawerti psychiczno-bioiogicznych sklonnosci і dazen cziowieka oraz jego problemow spolecznych. Jest wi? c podstawowym elementem struktury psychicznej cziowieka. Wyraza on podstawowe zdarzenia і konflikty zyciowe zmagazynowane w nieswiadomosci, ktore w nie zmienionej formie ujawnia — ja si? od prawiekow az do terazniejszosci. Mit о Edypie jest np. wyrazem typowego konfliktu psychicznego pojawiajacego si? na podlozu seksualnym. Konflikt ten, zwany kompleksem Edypa, pojawil si? nie tylko w dziejach ludzkosci, lecz wyst§puje w dzieci$cym okresie zycia u kazdego cziowieka. W nieswiadomosci moga tkwic nie lylko konflikty indywiduaine, lecz І spoieczne; istnieja one w nieswiadomosci
|
|
|
|
indywiduainej і kolektywnej w postaci archetypow (praobrazow, prawzorow). Ujawniaj^ si? one od prawiekow albo w przejawach nieswiadomosci indywiduainej jako marzenia senne lub psychozy, albo w przejawach nieswiadomosci kolektywnej jako religijne symbole mityczno-rytuaine.
Marksisci uwazaj^ mity za produkt okreslonej struktury spolecznej oraz wyraz wyobrazen і pogl^dow ludzi о otaczaj^cym ich swiecie (Potkowski, 1965). W tym uj? ciu mtt jest prob$ objasnienia niezrozumialych і niepoj? tych dla ludzi zjawisk. Zawarta w nim jest forma swiadomosci spolecznej cechujqcej rozne etapy rozwoju ludzkosci. Mity zanikaj^ wraz z rozwojem nauki.
W mitach wyrazone sq (bezposrednio lub w formie_ symbolicznej) problemy nurtujgce czlowieka od tysiq. cleci (Pietrzykowski, 1979), Herakles uosabia odwieczne marzenie о pot? dze — jego m? stwo і wytrwalosc dowodz^, ze mozna dokonac czynow, ktore wydajj| si? niewykonalne dla czlowieka; Orfeusz wyraza symbolicznie milosc silniejsz^ od smierci; Edyp, rozwi^zujqc zagadk? Sfmksa, dowiodl, ze granice ludzkiego poznania sst niezmierzone.
Krqg kultury europejskiej uksztaltowany zostal w duzej mierze pod wplywem starozytnej kultury greckiej, rzymskiej і judajskiej. Duzy wplyw miala na to takze mitologia grecka, rzymska І semicka. Nie znaczy to, ze na rozwoj kultury europejskiej nie wywariy wplywu takze і inne mitologie. Mitologia grecka przekaza-
na zostala Europie przewaznie za posrednictwcm mitologii rzymskiej. Jednakze bogato rozbudowana seksualnosc w mitologii greckiej zostala w mitologii rzymskiej powaznie zredukowana. Та ostatnia byla bardziej surowa, dlatego sprawy milosci і seksualnosci znajdowaly w niej mniej miejsca. W mitologiach semickich seksual — nosc odgrywala niezwykle wazn^ rol?. Znaczenie seksualnosci zostaio powaznie okrojone w judaizmie.