Giedt (1951) stwierdzil zmiany w nastawieniu do seksualizmu (w sensie wi? kszej liberalizacji) u 25% studentow, ktorzy w ctqgu jednego semestru intensyw — nie studiowali і omawiali raport Kinseya. Liberalizacja dotyezyla przede wszystkim nastawienia do zagadnienia masturbaeji, dziewictwa, homoseksualizmu oraz przed — malzenskich stosunkow seksualnych; w mniejszym stopniu dotyezyla ona stosunkow seksualnych pozamalzenskich, Okolo 5% badanych studentow wykazywalo bardziej surowe nastawienie do seksualizmu niz przed studiowaniem raportu Kinseya. W zachowaniu seksualnym Giedt nie stwierdzil zadnych zmian, z czego wysnul wniosek, ze studiowanie raportu Kinseya nie wplywalo na zmian? seksualnego zachowania si? badanych studentow.
Bernard (1955) zapytywal studentow, m? zczyzn і kobiety, о wpiyw lektury raportu Kinseya na ich zachowanie seksualne оцаг nastawienie do seksualizmu. Okolo 25% badanych podawalo zmian? nastawienia do seksualizmu, a 3-6% zmian? zachowania seksualnego. Autor ten nie sprecyzowal jednak blizej, na czym polegaly zmiany nastawienia і zachowania seksualnego.
Kirkpatrick, Stryker і Buell (1952) badali wpiyw lektury streszczen raportu Kinseya (oraz literatury neutralnej seksualnie, ktorq. stosowali w grupie kontrofnej) na zmian? postaw wobec seksualizmu u studentow. Wyniki przemawialy za tym, ze u badanych dochodzilo do zmian w zakresie poglqdow nie tylko w kierunku wi? kszej liberalizacji, ale і w kierunku wi? kszej surowosci, со autorzy wi^zali ze wzmozeniem
si? sily mechanizmow kontrolnych. Badania byly przeprowadzane w ci^gu krotkiego czasu (studiowanie literatury trwalo 1 godzin?), dlatego mogly odzwierciedlac pierwsze impulsywne zmiany w nastawieniach do raportu Kinseya. Wyzej wspom- niane badania Giedta (1951) przeprowadzone byly w ci^gu dfuzszego czasu, dlatego mogly dawac lepszy wgl^d w zagadnienie akceptacji nowych pogl^dow oraz zmian? nastawieri do seksualizmu.
Rodzaj przedstawianych bodzcow. Brady і Levitt (1965) pokazywali studentom. m? zczyznom, obrazki о roznej tematyce seksualnej і oceniali stopien reakcji seksualnych pojawiajQcych si? pod ich wlywem. Szereg obrazkow ze stopniowo wzrastajgcym dzialaniem stymulacyjnym byl nast? pujqcy: akty m? zczyzn, sceny masturbacji m? zczyzn, sceny homoseksualne (m? zczyzn), sceny lesbijskie, sceny masturbacyjne kobiet, akty kobiet, cimnilingus, fellatio, petting homoseksual — ny, stosunki plciowe. Blizsza analiza danych wykazala, ze bodzce akceptowane spolecznie wywieraly silniejszy wplyw stymulacyjny niz „niezwykle” praktyki seksualne. Na przyklad obrazki przedstawiajqce sceny pettingu dzialaly silniej podniecajqco niz praktyki oralno-genitalne. Autorzy wj|tpi^ w to, aby obrazki przedstawiaj^ce „niezwykle” praktyki seksualne mogly dzialac slabiej stymuluj^co. Ostateczny efekt stymulacji (jednak slabszy) przypisuj^ oni uruchomieniu przez nie mechanizmow obrony moralnej і kontrolnych, ktore zmniejszajq. ostateczny rezultat stymulacji psychoseksualnej.
Poczucie winy. Clark (1952, 1955) przeprowadzal badania studentow zmierzajqce do wykrycia u nich konfliktu motywacyjnego. Studenci, ktorzy byli wczesniej stymulowani seksualnie przez pokazywanie im obrazkow erotycznych, wykazywali w badaniach testem TAT mniej tresci seksualnych niz grupa kontrolna, ktora przed badaniem ogl^dala obrazki о tresci oboj? tnej seksualnie. Jednakze po zazyciu alkoholu (piwo) rezultaty byly inne: w tresci opowiadari grupy stymulowanej obrazkami erotycznymi bylo znacznie wi? cej elementow seksualnych niz w opowia-, daniach grupy kontrolnej. Zjawiska te tlumaczyl Clark pojawieniem si? u badanych studentow konfliktu motywacyjnego, polegaj^cego na istnieniu pragnien seksualnych oraz poczucia winy. Stymulacja obrazkami о tresci seksualnej wzmagala poczucie winy, dlatego obnizala tendencje do wyrazania elementow seksualnych w tresci pisanych opowiadan. Natomiast po zazyciu alkoholu (obnizajtjcego sil? dzialania hamulcow psychicznych oraz poczucie winy) tresci seksualne w opowiada — niach tej grupy studentow zaznaczyly si? silniej niz w grupie kontrolnej, со stanowi dowod dzialania stymulacyjnego obrazkow о tresci seksualnej.
Leiman і Epstein (1961) potwierdzili wyniki badan Clarka. Stwierdzili oni, ze obrazki zawierajjjce „niezwykle” praktyki seksualne wywoluj^ najpierw poczucie winy, a dopiero w pozniejszym czasie reakcj? seksualn^.
Do podobnych wnioskow doszli Byrne і Sheffield (1965). Stwierdzili oni, ze obrazki о tematyce seksualnej mog$ wywolywac nie tylko podniecenie seksualne, lecz rowniez l? k, obrzydzenie, odraz? і gniew. Reakcje tego typu wyst? puj£| szczegolnie cz? sto pod wplywem pokazywania obrazkow przedstawiajqcych,,nie — zwykle” praktyki seksualne, Reakcje te mozna traktowac jako przejaw aktywacji obrony moralnej w celu unikni? cia przykrego poczucia winy.
Sila popgdu seksualnego. Z badan Epsteina і Smitha (1957) oraz Leimana і Epsteina (1961) wynikalo, ze nat? zenie pobudzenia seksualnego u badanych m? zczyzn bylo proporcjonalne do sily pop? du seksualnego. Im wi? ksza jest sila pop? du seksualnego, tym wi? ksze jest nat? zenie reakcji seksualnych pojawiajacych si? po stymulacji.
Rodzaj і zakres doswiadczen seksualnych. Brady І Levitt (1965) wykazali, ze stopien reaktywnosci na stymulacj? zalezy od rodzaju І zakresu doswiadczen seksualnych. Im wi? kszy jest rozmiar doswiadczen seksualnych, tym silniejsze s^ reakcje na stymulacj? zewn? trznt| w postaci obrazkow о tematyce seksualnej. Ponadto wykazano, ze badani maj^cy doswiadczenia w specjalnych praktykach seksualnych oceniali szczegolnie wysoko wlasnie te obrazki, ktore przedstawiqfo te praktyki. Na przyklad obrazki о tresci oralno-genitalnej dzialaly silniej stymuluj^co na tych studentow, ktorzy mieli juz doswiadczenia w zakresie tych praktyk, niz na tych, ktorzy takiego doswiadczenia nie mieli.
Warunki zewn§trzne і osoba badacza, Mussen і Scodel (1955) stwierdzili, ze osoba badajqcego odgrywa pewn^ rol? w powstawaniu reakcji seksualnych pod wplywem stymulacji obrazkami. Liberalny badacz wplywa w badaniu metoda TAT na zwi? kszenie si? Hczby elementow wywolujacych reakcje seksualne, natomiast autorytatywny badacz oddzialywa hamujaco pod tym wzgl? dem.
Martin (1964) stwierdzil, ze w obecnosci badajjjcego zachowujqeego si? kolezen — sko osoby badane poswi? caiy wi? cej czasu sortowaniu obrazkow о tresci nieoboj? t — nej seksualnie. W obecnosci badajacego zachowujqcego si? autorytatywnie sortowa — nie obrazkow tresci seksualnej trwalo krocej niz obrazkow о tresci oboj? tnej seksualnie. A zatem autorytatywny badajgcy moze wplywac pobudzaj^co na wewn? trzne mechanizmy kontrolne, nie dopuszczajace do silniejszej reakcji seksualnej w nast? pstwie stymulacji.
Giese і Schmidt (1967) zwrocili uwag? na to, ze stymulacja seksualna w okreslo — nych warunkach mobilizuje nie tyle reakcje seksualne, ile mechanizmy kontrolne. Dzieje si? to zarowno w przypadkach zwi? kszonego zahamowania fantazji seksualnej, jak і przy surowym nastawieniu do seksualizmu, dose cz? sto spotykanym jeszcze u roznych ludzi, Efekt reakcji seksualnej daje si? wowczas wywiesc’z modelu konfliktu Dollarda і Miliera. Wnioski wynikajqce zen mozna sprecyzowac nast? pu — j^co: 1) im silniejszy jest pop? d seksualny, tym silniejsze jest pobudzenie seksualne indukowane przez bodzee zewn? trzne і tym wi? ksze srj. tendeneje do reakcji seksualnych w fantazji і rzeczywistosci; 2) im surowsze jest nastawienie do seksualiz — mu, tym silniejsza jest obrona przed pobudzeniem seksuainym spowodowanym przez bodzee zewn? trzne і tym wi? ksze sq tendeneje do wzmozonej kontroli і wzmozonego zahamowania reakcji seksualnych w fantazji і rzeczywistosci. W tym ostatnim przypadku sila obrony jest zalezna od sily poczucia winy, narastajacego
w miar? pobudzenia seksualnego. Gdy poczucie winy jest silniejsze niz pobudzenie seksualne, wowczas do reakcji seksualnej nie dochodzi. Wynika z tego, ze kazda stymulacja seksuaina wywolana bodzcami zewn? trznymi moze spowodowac sytuacj? konfliktowg, przy czym ostateczna „odpowiedz” badanego na te bodzce zalezy od sily potrzeb seksuainych (sily pop? du) oraz silly awersji (uwarunkowanej nastawier niem do seksualizmu). (
Podsumowujgc mozemy stwierdzic, ze ostateczny efekt wplywu bodzcdw zewn? trznych na reakcje seksualne zalezy od rodzaju bodzca, mechanizmow kontrolnych і poczucia winy, sily pop? du seksualnego, rodzaju і zakresu doswiad — . czen seksuainych badanego oraz od warunkow zewn? trznych, w jakich dokonuje si? badania (a zwlaszcza od osoby badacza). Omowione badania ograniczaly si? do is ’ bezposredniego wplywu stymulacji seksualnej na wyst^pienie reakcji w organizmie. Natomiast nie ma dowodow na to, ze stymulacja seksuaina wplywa istotnie na zmian? zachowania seksualnego, a zwlaszcza ze prowadzi do zachowania nie i-, kontrolowanego. Jej wplyw na zmian? nastawienia do seksualizmu jest rozny і zalezny od czasu trwania stymulacji (im dluzej trwa stymulacja, tym wi? ksze sq V szanse na zmian? nastawienia do seksualizmu w kierunku iiberalizacji).