)!*
Zygmunt Freud (1856-1939), profesor psychiatrii w Wiedniu, jest sposrod wszystkich pionierow seksuologii і seksiatrii — postaci^ najbardziej znanq. na calym swiecie. Odkryl rol? nieswiadomosci і stworzyl. psychoanaliz?, czyli ; psychologi? gl? bi, nazywan^ tez w klasycznej postaci freudyzmem. By! pierwszym, ktory uswiadomil szerokim kr? gom spoleczenstwa znaczenie zachowania seksualne- go dla zycia czlowieka, jego rozwoju і wspolzycia z innymi ludzmi.
W zyciu prywatnym byl bardzo niesmialy і l? kliwy. Zycie milosne stanowilo dla jliego misterium, W czasie trzyletniej rozl^ki ze swojj* narzeczonq. (pozniejszij zonq) pisywal do niej codziennie listy. Zycie І dzielo Freuda zawieraj^ jeszcze wiele zagadek. Bye moze, zostan^ one wyjasnione, gdy zostanie opublikowana korespon- deneja mi? dzy Freudem a Jungiem (500 listow) na temat roznych pogl^dow dotycz^cych libido.
W І 898 r. Freud, zajmujqc si? zwtaszcza leczeniem nerwic, opublikowal prac? pt: Die Sexual і tat in der Atiologie der Neurosen, w ktorej jako przyezyn? nerwic podal zaburzenia w sferze seksualnej. Та wlasnie teza Freuda byla bardzo ostro krytykowana і doprowadzila do zerwania z nim kilku jego wybitnych uezniow, t a m. in. A. Adlera, K. Junga і W. Reicha. Freud, stawiaj^c seksualnosc w centrum badan nad nerwicami і twierdz£|c, ze wszystkie nerwice rozwijajq si? na podlozu seksualnym, przeciwstawil si? przede wszystkim podwojnej moralnosci spoleczenst — іфа kapitalistycznego przelomu stuleci XIX-XX, ktore charakteryzowalo si? z jednej :strony tabu nalozonym na seksualnosc і zaw? zeniem norm seksualnych, a z dru — ;jgiej — zachowaniami, ktore byly przeciwienstwem obowigzuj^cych norm moralnych jL tabu. Sprzecznosci wynikajqce z podwojnej moralnosci istotnie mogly bye liprzyezyn^ wielu reakcji nerwicowych і zachowan dewiacyjnych, mimo ze znaczenie, tej podstawowej mysli Freuda zostalo niezmiernie przecenione. Z tego powodu faerwal z nim Alfred Adler, ktory nie chcial uznac seksualnego podloza nerwic. jllwaial on, ze nerwice spowodowane przyezynami spolecznymi, d^zeniem do Jmocy, poczuciem mniejszej wartosci psychicznej oraz mniejszej wartosci narzqdow.
 |
Stworzyl kierunek nazwany psychologic indywidualnc. Z tego samego powodu||; zerwal z Freudem inny jego wybitny uczen, Karol Jung. Za przyczyn? nerwic uwazall| ; on konflikty wiklajcce stosunki mi? dzyludzkie oraz niekorzystne oddzialywaniefgt | otoczenia na dziecko. Jung by! tworcc psychologii analitycznej. Rozroznial oiulf > nieswiadomosc indywidualnq. і kolektywnc — Kolektywna nieswiadomosc jest odzie||;; ;• dziczona za posrednictwem pewnych struktur mozgowych (archetypow). Nieswiado — Щ i mosc indywidualna ksztaltuje si? w wyniku wyparcia. Przeciwienstwa mi? dzy-^ s Freudem a Jungiem pogl? bialy si? zresztc wskutek osobistych animozji mi? dzy|| v nauczycielem a uczniem. Sukcesy, w postaci przychylnych ocen, jakie osicgn? li Adierft ‘ і Jung, w duzej mierze byly uwarunkowane tym, ze „odseksualizowali” swoje’ J ; przekonania і rozcicgn? li je na szerszy teren wiedzy о psychice czlowieka. C
 |
W 1905 r. Freud opublikowal rozpraw? pt. Drei Abhandlungen fiber f Sexualtheorie, w ktorej przedstawil tez? о pop? dzie seksualnym u dzieci, о jego trzech przedgenitalnych stadiach oraz о kompleksach Edypa і Elektry. Praca ta J. wywolala szok w spoleczenstwie, bowiem dzieci byly uwazane za istoty aseksualne.|| | Gdy wspomniano о Freudzie na zjezdzie lekarzy w Hamburgu w 1910 i^-f| ^ przewodniczccy zjazdu, profesor Wilhelm Weygandt, krzykncl:’ „To jest sprawl policji — to nie jest temat do dyskusji na posiedzeniu naukowym”, Wsrod ludzii ( atakujccych Freuda byli wi? c nie tylko przedstawiciele ciemnoty і zacofania, ale j ;; і swiatli lekarze, naukowcy, ktorzy sami nie potrafili stworzyc nowych kon^f £ cepcji — a stworzonych nie potrafili zrozumiec. Wedlug Freuda odmiennoscy’ ; narzcdow plciowych u plci m? skiej і zenskiej wywiera wplyw na psychik?. Bodzcem : seksualnym jest bowiem nie tylko widok narz^dow plciowych, iecz і calosc wtornych^ | cech plciowych, ktore wyrazajc si? w wygl^dzie і poruszaniu si? czlowieka — w silev>1 m? zczyzny І wdzi? ku kobiety. ^
Przed Freudem mylono seksualnosc z genitalnoscic. Sqdzono, ze seksualnosc } * wraz z jej fizycznymi, psychicznymi і moralnymi konsekwencjami pojawia si?>t dopiero w okresie dojrzewania. Freud odkryl, ze przelomy analogiczne do dojrzewa*5|: | nia istniejc juz we wczesniejszych fazach rozwojowych, np. przy z^bkowaniu,
rozroznianm mi? dzy „moje” і „twoje”. Odkrycie tych przelomow wymagalo nowej koncepcji seksualnosci. Niemozliwe by! o zaprzeczenie istnienia seksualnosci u dzieci: afekty і awersje, a takze miiosc do matki і kompleks Edypa sq. juz plciowo okresione.
W swojej koncepcji libido jako energii pop? du seksualnego, Freud stwierdzil: „Nazywam seksualnym wszystko, со podkresla roznic? mi? dzy plciami”. Jednakze nadal istnial znak zapytania, gdzie lezy granica tego, со okresla si? jako libido. Matka, ktora karmi dziecko, spelnia bez w^tpienia funkcj? swojej plci. W tym sensie jest to akt seksualny. Ale od strony oseska jest to zupelnie inne zdarzenie, Jesli faowiem akt karmienia z punktu widzenia matki moglby miec charakter seksualny, to dla dziecka jest on przede wszystkim przyj? ciem pokarmu. Czynnosc matki ma zwi^zek z utrzymaniem rodzaju ludzkiego — czynnosc dziecka sluzy do utrzymania przy zyciu indywidualnego osobnika Z tej perspektywy znika roznica mi? dzy instynktem seksualnym a instynktem samozachowawczym — instynktem zycia. Fakt ten musial w koncu uwzgl? dnic Freud. Jego koncepcja Erosa obejmuje obydwa te elementy. Nie ogranicza si? ona tylko do obszaru seksualnosci genitalnej, lecz zostaje rozci^gni? ta na,,pop? d zycia” (samozachowawczy). W 1920 r. Freud opublikowal prac? pt. Jemeits des Lustprinzips, w ktorej przedstawil zmodyfikowan^ teori? pop? dow, pisz^c о pop? dzie zycia (Erosie) і pop? dzie smierci (Tanatosie) oraz
0 zasadniczych przeciwienstwach mi? dzy nimi. Mimo tych przeciwieristw Eros
1 Tanatos s$ z sob$ wzajemnie zwiitzani, podobnie jak formy przejawiania si? sadyzmu і masochizmu.
1 Mozna Freudowi zarzucac, ze jego koncepcje nie sq zbudowane z wystarczajacq
 |
 |
dokladnosciq naukow^. W istocie to hipotezy, jak np. to, ze dziecko ma odczucia seksualne, ktorych wyparcie stanowi zarodek pozniejszych nerwic. Nerwice, uczy Freud, maj^ cz? sto swoje zrodlo w konfliktach seksualnych wczesnego dziecinstwa. Chlopiec 6 — 7-letni kocha swoj£| matk? і z zazdrosci о niq nienawidzi ojca. Rodzi si? u niego l? k і poczucie winy. Powstaje l? k, ze zostanie przez ojca za kar? wykastrowany (kompleks Edypa), Przetrwanie tego l? ku wiedzie cz? sto w pozniejszych latach do impotencji. Te stwierdzenia Freuda, zwlaszcza zas podkreslenie, ze matka і ojciec stanowitj obiekty seksualne dla dziecka, wywolywaly najzacieklejsze
ataki. Burzyly bowiem gl? boko zakorzenione w psychice czlowieka nienaru — ;| szalnc tabu. :|,
Mimo ostrych reakcji ze strony opinii publicznej і ze strony srodowisk ;,f naukowych wplywy Freuda rozprzestrzeniaiy si?, W 1908 r. odbyl si? w Salzburgu £ I Mi? dzynarodowy Kongres Psychoanalizy. W tym roku Freud zaiozyl czasopismo ‘?% psychoanaiityczne, aby moc si? przeciwstawiac silnym atakom przeciwnikow swojej Д teorii. W 1922 r. zaiozyl w Wiedniu klinik? psychoanaiityczne oraz poliklinik? terapii psychoanalitycznej. W 1938 r., po wleczemu Austrii do Niemiec, jako Zyd opuscil Wieden і w rok pozniej umarl w Londynie.
 |
 |
 |
Dzialalnosc Freuda stanowi kamien milowy w rozwoju wiedzy seksualnej. Jego. teorie nieswiadomosci, represji pop? du seksualnego oraz tabu seksualnego, ze wzgl? du na olbrzymie sil? ekspansyvvne, podwazaly zasady moralnosci chrzescijan-. |-‘ skiej і obludy mieszczanskiej okrywajqcej jeszcze na poczetku XX w. sfer? % | seksualnosci. Sposrod bl? dow, ktore popelnil, najwi? kszq krytyk? powodowato.. -! niedocenianie przez Freuda czynnikow spolecznych w rozwoju czlowieka oraz •. przecenianie roll pop? du seksualnego, Niezaleznie rowniez od kontrowersyjnych. |’ wnioskow natury filozoficzno-kulturowej oraz pominewszy niezbyt gruntowne | uzasadnienia wnioskow terapeutycznych, zbyt pochopnie wyciqganych, prace Freu*; da dostarezyly wielu impulsow do rozwoju seksuologii і seksiatrii oraz nauki. : о czlowieku w ogole. Na szczegolne podkreslenie zasluguje odkrycie przez Freuda 🙂 nieswiadomosci czlowieka, seksualnosci dzieci? cej, kompleksu Edypa w podswiado-; mosci m? zczyzny (wraz z jego biologicznym І emocjonalnym znaezeniem), odkrycie zwiazku mi? dzy zachowaniem dojrzalego czlowieka a obrazem jego rodzicow, ktory1 {4 stwarza sobie dziecko na podstawie zycia rodzinnego, oraz ustalenie zwiqzkowrV; mi? dzy seksualnoscie (i jej zboczeniami lub zahamowaniami) a powstawaniem { nerwic, psychoz і zaburzeri charakteru. Dziela Freuda znajdujg do dzisiejszego dnia; і szeroki oddzwi? k na calym swiecie і wywierajq. gl? boki wplyw nie tylko na;^, seksuologi? і seksiatri? oraz ich aspekty kulturowe, ale і na RlozoR?, psychologi?^ > antropologi?, psychoanaliz?, pedagogik?, literatur? і sztuk?. h