1. Geuerowanie podniecenia seksualnego
Pobudki wyzwalajqce pop? d seksualny, tj. pozqdanie seksualne zmierza — jqce do zaspokojenia і odpr? zenia, mogq bye natury wewn? trznej lub zewn? trznej. Pobudki wewn? trzne powstajq w wyniku narastajqcego stanu napi? cia w organizmte spowodowanego abstynenejq seksualnq. Pobudki zewn? trzne powstajq na skutek zadzialania jakiegokolwiek bodzea erotyzujqcego z zewnqtrz. Im wi? ksze jest nat? zenie (sila) pop? du seksualnego, tym silniejsze emocje (uczucia) rozkoszy powstajq przy jego zaspokojeniu. W okresie mlodzienczym, gdy istnieje optimum nat? zenia pop? du seksualnego (u m? zczyzn tuz po 20 r. z.), uczucie rozkoszy powstajqce przy jego zaspokajaniu jest najwi? ksze. Osiatgni? cie celu, tj. zaspokojenie potrzeb seksualnych, powoduje zahamowanie і wygaszenie pop? du na pewien czas, po czym znowu — po pewnym czasie — powstaje stan pobudzenia і potrzeby seksualne. Azeby bodzee zmyslowe lub jakiekolwiek inne mogly bye odezuwane jako bodzee seksualne, muszq istniec nie uszkodzone mechanizmy pop? du seksualnego. Mechanizmy te warunkujq „przemian?” bodzeow zmyslowych і wyobrazeniowych w bodzee seksualne wzbudzajqce stan podniecenia seksualnego.
Dawniej sqdzono, ze do wytworzenia si? impulsu seksualnego przyczynialo si? istnienie trzech rodzajow bodzeow: wyobrazeniowych, zmyslowych (mechanicznego dotykania narzqdow plciowych) oraz „przepefnienia gruezolow plciowych”. Konie — eznose wystqpienia dwoch pierwszych nie ulega zadnej wqtpliwosci, natomiast trzeciego jest niepewna. Pewien zwiqzek mi? dzy tym czynnikiem a pobudzeniem seksualnym istnieje jednak w tym sensie, ze nagromadzenie wydzieliny w gruczolach plciowych, np. nasienia, jest potrzebne do lego, aby dwa pierwsze rodzaje bodzeow mogly wywolac podniecenie seksualne. W rzeczywistosci nie wiadomo, czy t? specyficznq rol? odgrywa nasienie czy jakis inny czynnik, jeszcze nie znany, ktory pochodzi z narzqdow plciowych і umozliwia powstawanie podniecenia seksualnego.
Napi? cie w okolicy narzqdow plciowych, powstajqce w okresie abstyneneji seksualnej, nie jest zalezne tylko od nagromadzenia nasienia w jqdrach, bo one go produkujq, nie magazynujq. Bye moze, jego zrodlem jest nagromadzenie wydzieliny w jednym z gruezolow dodatkowych (w gruczole krokowym, Cowpera, p? cherzy — kach nasiennych). Przemawia za tym fakt, ze kastraci, ktorzy w ogole nie majq jqder, odczuwajq rowniez napi? cie w okolicy narzqdow plciowych w miar? przedluzania si? abstyneneji seksualnej.
Przekonanie о tym, ze okolice narzqdow plciowych sq jakims specyficznym zrodlem podniecenia seksualnego, bierze si? stqd, ze w miar? przedluzania si?
J20. Schemat mechanizmow biologi — cznych warunkujEicych prawidlowc re — akcje seksualne: L — rdzcn Ifdzwiowy (z zawartym w nim osrodkiem wytrys» ku); S — rdzcn krzyzowy (z zawartym w nim osrodkiem erckcji)
abstyneneji seksuainej wzrasta napi? cie w okolicy narz<|dow plciowych oraz rowno- czesnie wzrastajq potrzeby seksualne. Niektorzy m? zczyzni w okresie abstyneneji skarzq si? nie tylko na uczucie napi? cia, ale nawet na bol w okolicy narzqdow plciowych oraz silne podniecenie seksualne, ktore przemija natychmiast po orgazmie і wytrysku nasienia. Prawie u zadnego m? zczyzny nie wyst? puje podniecenie natychmiast po wytrysku nasienia — jest on wowczas raezej zm? czony і nie odczuwa w tym okresie podniecenia.
Powstanie napi? cia w obr? bie narzqdow plciowych mozna wytlumaczyc rowniez wieloma innymi czynnikami, nie tylko nagromadzeniem wydzielin gruczolowych. Moze ono bye spowodowane przez wzrost napi? cia mi? sni krocza. Ust^pienie napi? cia w okolicy narzqdow plciowych, byloby wi? c nie skutkiem wydalenia nasienia І innych wydzielin gruezolow, lecz skutkiem ustqpienia napi? cia mi? sni krocza. To wyjasnienie jest prawdopodobniejsze, gdyz na podobne napi? cia (czasem bolesne) w obr? bie narzqdow plciowych skarz^ si? rowniez kobiety, ktore przez dluzszy okres nie mialy orgazmu. Odczuwanie napi? cia w okolicy narzqdow plciowych moze bye wreszeie wytlumaczone istnieniem wzmozonego ukrwienia tych narz^dow, powstajqcym w miar? przedluzania si? okresu abstyneneji seksuainej lub tez wzmagaj{|cym si? „eiektryeznym” naladowaniem nerwow sromowych, ktore potem, w czasie orgazmu, gwaltownie si? rozladowuje. Napi? cie w okolicy narzqdow plciowych w jakis specyflczny sposob jest zwiqzane z duzq. gotowosciq, wewn? trznq do przeksztalcenia bodzeow wszelkiego rodzaju w bodzee seksualne. Ulatwia wi? c ono wybitnie powstawanie podniecenia seksualnego.
Po orgazmie odczucie napi? cia w okolicy narz^dow plciowych ust? puje. Rownoczesnie z nim ust? puj<}. potrzeby seksualne і wewn? trzna gotowosc do przetwarzania bodzeow zmyslowych na bodzee seksualne. Pojawia si? stan znuzenia, blogiego zadowolenia, odpr? zenia, a czasem sennosc. W tym okresie bodice
mechaniczne stosowane na okolice narzqdow plciowych nie tylko nie 53 przetwarza — ne na bodzce seksualne і nie wzbudzaj^ podniecenia seksualnego, lecz mogq nawet dawac odczucia przykre lub bolesnosc. Przemiany te nie 53 jeszcze dostatecznie wyjasnione, Nie mozna z саіз pewnosci^ stwierdzic, czy 33 one wynikiem jakichs subtelnych zmian biochemicznych zachodz^cych w czasie orgazmu, ktorych, dyspo — nujgc wspolczesnymi metodami, nie potrafimy jeszcze stwierdzic, czy tez S3 one natury psycho! ogicznej. Bye moze, iz dochodzi tu do jakichs subtelnych wahan poziomu hormonow we krwi. Mozliwe tez, ze w czasie orgazmu wytwarzajq si? jakies specyficzne, nieuchwytne dot^d produkty przemiany materii, jakies toksyny antyseksualne, ktorych obecnosc w ustroju warunkuje stan zm? czenia seksualnego, ust? puj3cy w miar? wydalania ich przez ustroj, Szybkosc wydalania tych toksyn z ustroju warunkowalaby szybkosc powracania stanu gotowosci wewn? trznej organizmu do przeksztalcenia bodzeow zmyslowych w seksualne, a wi? c powrot zdolnosci organizmu do odpowiadania stanem podniecenia seksualnego na bodzce. Szybkosc ta zalezalaby od sily pop? du seksualnego. Im silniejszy bowiem jest pop? d seksualny, tym wi? ksza jest szybkosc osiqgania pewnego progu gotowosci seksuainej do reakcji podnieceniem na dzialanie bodzeow (po uprzednim wyladowaniu orgasty — cznym). A wi? c im silniejszy jest pop? d seksualny, tym krotszego czasu wymaga odzyskanie zdolnosci і gotowosci wewn? trznej do reakcji seksualnych.
Jesli w wyniku uzyskanego podniecenia seksualnego nie nast? puje orgazm, nie dochodzi rowniez do zm? czenia seksualnego. W tym czasie rowniez mog3 si? pojawic oznaki niech? ci do- reagowania podnieceniem na bodzce stosowane przez partnera, lecz sr| one zwykle wynikiem psychicznie uwarunkowanego niezadowole — nia, piyngcego z niezaspokojonych potrzeb seksualnych. Uczucia rozczarowania, wrogosci І zniech? cenia maj^ wtedy podloze psychoiogiczne — nie biologiczne — І S3 skierowane przede wszystkim do okreslonego partnera. Biologiczna zdolnosc do reagowania podnieceniem seksualnym na bodzce jest zachowana, ale tylko wobec innego partnera, wobec ktorego jednostka nie czuje niech? ci, rozczarowania і wrogosci. Utrwalenie si? tego stanu rozczarowania jest podlozem powstawania zniech? cenia seksualnego, w ktorym istnieje brak gotowosci seksuainej do wyst? powania podniecenia w wyniku bodzeow plyn^cych od danego partnera — przy zachowanych ogolnych mozliwosciach і potrzebach doznawania takiego podniecenia, lecz pod wplywem bodzeow plynqcych od innej osoby.
Niektorzy badaeze przyjmuj^ istnienie jakiegos nie znanego czynnika, ktorego obecnosc jest potrzebna do tego, aby organizm mogl odpowiadac podnieceniem seksualnym na bodzce. Czynnik ten samoistnie podniecenia wywolac nie moze. Jest on tylko jednym z czynnikow potrzebnych do tego, aby bodzce zmyslowe і wyobra — zeniowe mogly bye zamienione na seksualne і mogly wzbudzac podniecenie seksualne.
Wedlug wspolczesnego stanu wiedzy do utrzymania gotowosci wewn? trznej organizmu do zmiany bodzeow zmyslowych lub wyobrazeniowych na seksualne і do uzyskania w ten sposob podniecenia seksualnego potrzebne S3 nast? puj3ce mechani- zmy: 1) istnienie bodzea zmyslowego lub wyobrazeniowego, 2) osrodki seksualne w korze mozgowej oraz nienaruszone funkcje psychiczne, 3) osrodki seksualne w nizszyeh pi? trach mozgowia, tj. w mi? dzymozgowiu, 4) osrodki seksualne
zmysiowych (wzrokowych, sluchowych lub w? chowych) zostaje zapocz^tkowanc podniecenie seksuaine і powstaje pragnienie kontaktu seksualnego z райпегеїш |J Oczekiwanie na niego powoduje pobudzenie wyobrazni seksuainej, со dodatkowo’ wzmaga stan podniecenia. Przy kontaktach seksualnych bodzce dotykowe sj|, przevvodzone do kory mozgowej, a nast? pnie do osrodkow seksualnych w mi?-", dzymozgowiu. Sujd biegmj one do osrodkow seksualnych w rdzeniu kr? gowym (a takze[2] drog^ obocznt* bezposrednio do czlonka lub lechtaczki). Pocz^tkowo bodzce bardziej pobudzajtfc osrodek erekcji mieszczqcy si? w odcinku krzyzowym rdzenia.- Na skutek tego wzmaga si? doplyw krwi do czlonka lub lechtaczki. Gdy w czasie gry — milosnej І stosunku dochodzi do bezposredniego dotykania narz^dow plciowych,* wzmaga to do tego stopnia „elektryczne” napi? cie w osrodku erekcji, ze bodzce zaczynaj^ „przeskakiwac” do s^siedniego osrodka, tj. do osrodka wytrysku mie — szcz^cego si? w odcinku l? dzwiowym rdzenia. Doprowadza to do przezycia orgazmu’ f (u m? zczyzny tez do wytrysku nasienia), po ktorym nast? puje zm? czenie seksuaine £ і wygaszenie reakcji seksualnych na pewien czas. Po jego przemini? ciu organizm ponownie uzyskuje zdolnosc do reakcji seksualnych.
 |
W czasie podniecenia seksualnego dochodzi do napi? cia nerwowomi? sniowego. V w calym organizmie, ktore w czasie orgazmu gwaltownie si? wyladowuje. Udzial ; innych narzqdow (mi? sni, naczyn krwionosnych І in.) w przebiegu podniecenia nast? puje na skutek pierwotnych napi? c powstajgcych w ukladzie nerwowym. i: