Wiele konfliktow і zaburzen uczuciowych oraz seksualnych wynika z faktu, ze ludzie nie uzyskujq w zyciu uczuciowym і seksualnym tego, со, ich zdaniem, powinni uzyskac. A wi? c powstajq one wowczas, gdy wspolzycie uczuciowe і seksualne nie spelnia oczekiwan ludzi і nie jest takie jak wyobrazenia (sluszne czy niesluszne) о tym, jakie powinno bye. Oczekiwania і wyobrazenia te sq ugruntowane przez wiedz? teoretyeznq lub uprzednie wlasne doswtadezenie. Modelem sq wyobrazenia і przekonania ludzi dotyczqce zycia uczuciowego oraz seksualnego, tj. wyobrazenia і przekonania о tym, jakie powinno ono bye і jakiego oczekujq. Modeli tych nie tworzq sobie ludzie sami, lecz zostajq im one narzucone z zewnqtrz (lub przyjmujq je swiadornie) przez iiteratur?, szkol?, Him ftp. Mogq one bye zwerbalizo — wane, tak jak np. w Hteraturze, lub tez tylko dane do zrozumienia w postaci przykladu, jak to ma miejsce w filmie.
Oprocz modeli ludzie majq wzory zachowania uczuciowego і seksualnego.
Wzory zachowania щ to modele praktycznie realizowane. A wi? c istniejq modele, czyli teoretyczny pogl^d na to, jak zycie seksualne powinno wygl^dac, oraz wzory, czyli fakty dowodz^ce, jak to zycie seksualne jest w praktyce realizowane. Konflikty і zaburzenia wynikaj^ st$d, ze stosunkowo rzadko spotyka si? w zyciu uczuciowym І seksualnym zgodnosc mi? dzy tym, со ludzie teoretycznie glosza, ze tak bye powinno, a tym, со praktycznie czyniq.. Na przyklad czlowiek modelowo (w mysl tego, со mu wpojono w procesie wychowania) moze si? wypowiadac, ze powinno si? w cnocie dotrwac do malzenstwa і ze nalezy odrzucic stosunki przedmalzehskie, jednakze sam moze je utrzymywac. A wi? c model moze nie zgadzac si? ze wzorem zachowania.
W toku badania seksiatryeznego nalezy bardzo skrupulatnie rozrozniac w wy — powiedziach eziowieka jego modele od wzorow, gdyz pomylenie ich moze doprowa — dzic do postawienia falszywej diagnozy. Z modelowego ustosunkowania si? do zachowan uczuciowych і seksualnych (stosunki pozamalzenskie, przedmalzehskie, przerywanie ciqzy itp.) nie mozna wnioskowac о rzeczywistych zachowaniach si? ludzi.
W profilaktyce seksualnej bardzo waznq rol? odgrywa ksztaltowanie prawidlo — wych modeli zycia uczuciowego і seksualnego w spoleczenstwie. Rozbieznosct bowiem mi? dzy modelem a wzorem mogq bye czynnikiem konfliktotworezym і nerwicogennym, zwlaszcza dla ludzi wrazliwych lub wykazufecych nastawienia I? kowe. Ludzie na ogol maj^ ambicj? realizaeji uznawanego modelu, со daje im satysfakcj? і poczucie pewnosci. Jesli wzor zachowania odbiega od modelu, pojawia si? najcz? sciej uczucie l? ku, niepewnosci і zagrozenia. Ale wielu ludzi uznaje modele anachroniczne, przestarzale, a ponadto niespojne wewn? trznie, poniewaz pochodz^ one z roznych zrodel (szkola, film, ksi^zki itp.). Dlatego oddzialywanie na modele oraz ich zmian? jest rzeczzj bardzo wazmp W praktyce seksiatra oddzialywa nie tylko na wzory zachowania і doradza okreslone sposoby zachowania si?, ale oddzialywa tez na modele, tlumacz^c np., ze okreslone zachowanie nie jest ani rozpustne, ani nieestetyezne, ani niemoralne. A zatem koryguje on nie tylko wzory zachowania, ale і modele (najcz? sciej falszywe lub przesadne), ktorym czlowiek holduje.
W zyciu uczuciowym і seksualnym bardzo wiele modeli jest oderwanych zbytnio od wzorow zachowania. Poza tym one przestarzale, falszywe і niemozliwe do realizaeji, dlatego tez stanowiq. przyezyn? rozczarowan, konfliktow і zaburzen. Waznym zadaniem profilaktyki seksiatryeznej jest przyblizenie modeli do wzorow — albo przez zmian? wzorow (o ile potrafimy na to wplyn^c), albo przez zmian? modeli.