I. Wstqp
II. Nowoczesne koncepcje rozwojo — we seksuologii і seksiatrii
III. Granice normy і patologii seksualnej
I. Wst$p
Patologig seksualng, jako dztalem seksuologii, zajmuje si? seksiatria (seksuologia medyczna, patologia seksualna, medyczna wiedza seksualna), w ktorej mozna wyroznic dwa dzialy: kliniczno-patologlczny і sgdowo-patologiczny. Naiezy przy tym podkreslic, ze patologia seksualna jest nie tylko patologig pop? du seksualnego, lecz rowniez patologig kontaktow і wi? zi mi? dzyludzkich, tj. patologia postaw і zachowan wobec innych ludzi.
Podobnie jak w wi? kszosci nauk о czlowieku seksuologia і seksiatria sq. „normatywne” w tym sensie, ze majg pewng Hczb? wartosci. Wartosci te sg zwykle pochodng wartosci bardziej ogolnych uznawanych przez dane spoleczenstwo, wywierajgcych okreslony wplyw na ekspresj? seksualng. Wartosci seksualne zdefi — niowane przez ideologic І wartosci nadrz? dne spoleczenstwa sg rozne w obr? bie roznych kultur, a nawet w tej samej kulturze w roznych okresach. Zmieniajg si? one nawet w obr? bie krotkiego czasu, Na przyklad w seksuologii і seksiatrii konca XIX і poczgtku XX w. szczegoing wartosc przypisywano zagadnieniom rozrodczym, abstynencji seksualnej, karalnosci, dewiacji seksualnej, aktywnosci przed — і pozamal — zeriskiej. Obecnie zas w centrum uwagi znajduje si? zagadnienie potencji seksualnej m? zczyzny, zdolnosci orgastycznej kobiety, charakter przezyc seksualnych і ich znaczenie dla rozwoju czlowieka і jego zdrowia, liberaiizacja wobec mniejszoscio — wych. a nawet marginalnych zachowan seksualnych.
W poradniciwie seksiatrycznym pewne zmiany mozna zaobserwowac nawet w obr? bie kiiku lat. Zmiany te odzwierciedlajg nie tylko przemiany wartosci w spoleczenstwie, lecz rowniez wzrost poziomu swiadomosci czlowieka, zmiany uwarunkowane procesem liberalizacji seksualnej і wiele innych. Voyron і Voyron — Lemarie (1978), poslugujgc si? metodami psychosocjologicznymi і statystycznymi, porownali profile konsultowanych 2000 pacjentow. Pierwszy tysigc pacjentow konsultowali w latach 1972-1976 (konsultacje obejmowaly jedynie problemy wcho- dzgce w zakres seksuologii humanistycznej), a drugi tysigc w latach 1976-1978. W profilu drugiego tysigca pacjentow zarejestrowali: 1) mniej konsultacji dotyczgcych homoseksualnosci, 2) mniej konsultacji zwigzanych z brakiem ejakulacji, 3) mniej konsultacji dotyczgcych ozi? blosci plciowej pierwotnej, 4) wi? cej konsultacji odno — szgcych si? do braku orgazmu u kobiet (preorgazmia, anorgazmia). Gfownym motywem zglaszania si? pacjentow w obu grupach byla obawa, ze partner podejmie kontakty seksualne w innym ukladzie partnerskim iub ze juz je podjgl. W drugiej grupie pacjentow mozna bylo stwierdzic mniejsze poczucie winy zwigzane z aktyw — noscig seksualng oraz wyzszy poziom informacji о podstawowych przejawach aktywnosci seksualnej.
Pewne przemiany rejestruje si? rowniez w zakresie nomenklatury seksiatrycznej. Termin „impotencja” ulega zdyskredytowaniu w nomenklaturze medycznej і jest zast? powany przez okreslenia „dysfunkcja” iub „dysharmonia”. Wynika to z dwoch powodow; i) termin „impotencja” stosowany jest w szerszym znaczeniu nie tylko w odniesieniu do seksualnosci oraz zbyt mocno zwiqzany jest z poczuciem niewydolnosci, niemocy, braku sily oraz inwencji; w tym sensie stosuje si? go rowniez w naukach poiitologicznych, ekonomtcznych і innych; jednakze impotencja seksualna przebiegaj^ca na podlozu nadpobudliwosci ma atrybuty wprost przeciw — ne, mimo ze cel aktywnosci seksualnej nie zostaje osi^gni? ty; 2) termin „impotencja”, obciqzony jest pejoratywnym wartosciowaniem moralnym, со rowniez nie moze miec zastosowania w odniesieniu do impotencji seksualnej; w niektorych srodowiskach naukowych stosuje si? zmienne terminy „impotencja” lub „dysfunkcja” albo tez uzywa si? tylko okreslenia „impotencja” zwracaj^c jednakze uwag? na wlasciwe rozumienie tego terminu w uj? ciu seksiatrycznym, w porownaniu z obciqzeniem go innymi znaczeniami w innych naukach oraz w kategoriach obiegowo-informacyjnych.